Meditasyon yapılabilir mi? Yaptırılabilir mi?

Meditasyon üzerine en sık duyduğum iki soru bunlar: “Hiç yapmadım, nasıl başlayabilirim?” ve “Bana öğretir misin?” Bu soruların puntoları, meditasyonun "düşüncelerin hiç olmadığı bir an" olarak tanımlanması ile daha da kalınlaşıyor. Düşünceler hücuma geçiyor:"İyi de benim zihnimde hep düşünceler var, birbiri ardına sıralı, bazen üstüste, kimi gürültücü, kimi sessiz, onların olmaması mümkün mü?".

Günümüzde batının bilimsel bakış açısı ile her yerde meditasyonun faydaları üzerine bilimsel makaleler, sosyal medyada içerikler, haftasonu gazetelerinde boy boy yazılar, bizi, bizim için faydalı olduğu "kanıtlanmış" bir ŞEY'i daha YAPMAYA zorluyor. Meditasyon yapmayı başarmak bir sonraki hedef, hepimiz bu faydaları kaçırmamayı kafaya koyduk, belli. Koskoca David Lynch hiç aksatmadan meditasyon yapıyormuş bak. Bu soruları ve onları takip eden düşünceleri görmek bile meditasyonun doğasına dair önemli bir şeyi işaret ediyor: Düşünceleri zorla durdurmak mümkün değil. Düşünceleri nasıl durduracağım diye düşünmek de bir düşünce. Demek yapıyorum deyip yapılacak, ortaya konacak bir performans, ulaşılacak bir hedef değil meditasyon.

Peki daha deneyimli bir eğitmenden destek almak iyi bir yöntem mi? Benim kendi pratiğimde farklı eğitmenlerin rehberliğinde meditasyona oturdukça şunu gözlemleme şansım oldu: Eğitmen meditasyon yaptırmaz; sana meditatif halin gelebilmesi için bedenini, zihnini ve dış ortam uyaranlarını düzenler. Bir rehber olarak ses tonu, doğru zamanda konuşup doğru zamanda susması, seçtiği kelimeleri, meditasyona hazırlık için bedenini ve zihnini nasıl yumuşattığı, kendi deneyiminden beslenirken, senin deneyiminin eşsizliğine duyduğu saygısı ile seni yönlendirebilir, farklı geçiş kapıları sunabilir; ama meditasyon denen içsel alanın kapısını kimse senin adına adına açamaz ve seni kapıdan geçiremez. Evet, iyi bir eğitmenin grubu regüle etme, dikkat akışını uygun ritimle bir odak noktasına taşıma gibi becerileri vardır. Yaklaşımı, deneyimi samimi ise seni desteği ile anda tutar. Bunlar ortamın kalitesini belirler. Ancak bu becerilerin hiçbiri “öğrenciye meditasyon yaptırmak” anlamına gelmez. Tam aksine, eğitmenin her yönlendirmesinin altındaki en önemli hatırlatma şudur: “Senin deneyimin sana aittir. Ben sadece ortamın meditasyonu mümkün kılışını destekliyorum.” Ortamdan kasıt, sadece dış ortam değil, bedensel hisler ve aynı zamanda zihindir.

Sonuç olarak, meditasyon neden ‘yapılan’ bir şey değil? Çünkü meditasyon bir "şey" değil; hem yol, hem yolcu, hem yolun vardığı olmak, meditasyon. Çiçekler neden/nasıl açar? Kendine uygun bir toprakta, kendine uygun sulama ve güneş ışığı ile. Açar da ne olur? Tohumları toprağı bulur. Bulur da ne olur? Yeni bitkiler yeşerir. Yeşerir de yeni çiçekler verir. Bu çiçekler neden/nasıl açar?

Açtığında kıymetini bilmek, açsın diye zorlamamak… Çünkü her iki durumda da yaşam "kendiliğinde" devam eder.

Burcu Karakulak

Kasım 2025